علت شب ادراری در کودکان

شب ادراری در کودکان و حتی در برخی نوجوانان، مشکل جدی محسوب نمی شود و به مرور زمان حل می شود، اما خانواده های کودکان و نوجوانان را نگران می کند. در این مقاله قصد داریم به بررسی علت شب ادراری در کودکان بپردازیم.

به طور کلی، کودکانی که تازه توالت رفتن را می آموزند، 20 درصد از کودکان تا 5 سالگی و 10 درصد از آن ها تا 7 سالگی، شب ادراری را تجربه می کنند که در سال های نوجوانی به یک تا سه درصد کاهش می یابد.

شب ادراری، در پسران 2 تا 3 برابر بیشتر از دختران رخ می دهد.

انواع شب ادراری

شب ادراری اولیه که کودک اصلا کنترل ادرار و مثانه خود را ندارد و در اکثر اوقات رختخواب خود را خیس می کند. این نوع شب ادراری، بسیار شایع می باشد.

شب ادراری ثانویه که کودک برای مدت کوتاهی و در حدود 6 ماه، مثانه خود را کنترل می کند ولی بعد از این مدت، نمی تواند ادرار خود را کنترل کند و رختخوابش را خیس می کند. در شب ادراری ثانویه، کودک حتما باید توسط پزشک معاینه شود.

علت شب ادراری در کودکان می تواند ناشی از وجود عفونت در مجاری ادراری و مشکلات عصبی مانند خشم و استرس در کودک و یا دیگر مشکلات باشد.

مشکلات تکاملی در یکی از سه اندام مغز، کلیه و مثانه هم می تواند علت شب ادراری در کودکان باشد.

اگر مثانه فضای کمی برای نگهداری ادرار داشته باشد، کلیه، ادرار بیشتری در شب تولید کند و مغز برای دریافت پیام دفع ادرار در طول شب بیدار نشود، کودک دچار شب ادراری می شود.

ارتباط بین مغز و مثانه در کودکان زیر یک سال، شکل نگرفته و هر زمان که مثانه پر شود خود را خالی می کند. با بزرگتر شدن کودک، این ارتباط کامل تر می شود و خود کودک، زمان تخلیه مثانه را کنترل می کند.

کنترل ادرار توسط کودک، ابتدا در طول روز اتفاق می افتد و انجام آن در طول شب به زمان بیشتری نیاز دارد.

بررسی دیگر عوامل شب ادراری کودکان

شب ادراری می تواند ناشی از عوامل ژنتیکی باشد. در صورتی که یکی از والدین بعد از سن 5 سالگی دچار شب ادراری بوده است، تا 40 درصد ممکن است فرزندش هم این مشکل را داشته باشد. اگر هر دو والد شب ادراری را تجربه کرده باشند، کودک آن ها تا 70 درصد احتمال دارد به شب ادراری مبتلا شود.

مواردی مانند رفتن به خانه یا مدرسه جدید، از دست دادن یکی از والدین به دلیل جدایی و یا مرگ و تولد یک نوزاد جدید استرس زیادی به کودک وارد می کند و این استرس معمولا باعث بروز شب ادراری از نوع ثانویه در کودک می شود.

اگر استرس درمان و کنترل شود، شب ادراری متوقف خواهد شد.

در کودکی که در هنگام خواب خروپف می کند و خواب عمیقی دارد، ممکن است راه تنفسی مسدود و نفس کشیدن سخت شود، در نتیجه تعادل شیمیایی در مغز تغییر کرده و شب ادراری اتفاق بیفتد. تغییر در الگوی خواب و کم شدن کیفیت و میزان خواب در بروز شب ادراری نقش زیادی دارد.

یبوست، هم می تواند علت شب ادراری در کودکان باشد. مثانه و روده ها در نزدیکی هم قرار گرفته اند و با بروز مشکل یبوست، محتویات شکم به مثانه فشار وارد می کند و کودک کنترل خود روی مثانه را از دست می دهد. در چنین مواردی، برای درمان شب ادراری ابتدا باید یبوست را درمان کرد.

احساس سوزش هنگام دفع ادرار و یا این که کودک در هیچ ساعتی از شبانه روز کنترلی بر روی ادرار خود نداشته باشد، از علائم وجود بیماری های کلیوی و مثانه می باشد و نیاز است که کودک توسط پزشک معالجه شود.

علت شب ادراری در کودکان، می تواند بیماری هایی مانند دیابت و بیماری های عصبی مانند مور مور شدن پاها، بی حسی و مشکلات نخاعی باشد. در کودکانی که داروهایی در اثر ابتلا به بیماری مصرف می کنند، ممکن است شب ادراری رخ دهد.

عفونت کرمک، که در آن خارش شدید در ناحیه مقعد و آلت تناسلی ایجاد می شود، می تواند منجر به شب ادراری شود.

علت شب ادراری در کودکان مخصوصا شب ادراری ثانویه، ممکن است ناهنجاری های موجود در اندام ها، عضلات و اعصابی که دستگاه ادراری را تشکیل می دهد باشد و بی اختیاری ادراری به وجود آید.

تفاوت هایی در مواد شیمیایی مغز کودکانی که اختلال کم توجهی، بیش فعالی دارند هست که مشکل شب ادراری را در این کودکان تحریک می کند.

تاثیر شب ادراری در روان کودکان

شب ادراری هم در کودک و هم در والدین او تاثیر منفی می گذارد. احساس گناه و شرم، از دست دادن اعتماد به نفس، اضطراب و افسردگی از جمله اثرات روانی و منفی شب ادراری می باشند.

شب ادراری در روابط کودک با همسالان خود، اختلال ایجاد می کند. کودکان دوست دارند بعضی شب ها را با همسالان خود سپری کنند ولی به دلیل این مشکل از ارتباط با دوستانشان خودداری می کنند.

شب ادراری کودک با مشکلات دیگری مانند شستن و تمیز کردن رختخواب و لباس های کودک و بیدار شدن پدر یا مادر برای بردن کودک به دستشویی در طول شب همراه است و حل این مشکل به وقت و حوصله زیادی نیاز دارد.

فراموش نکنید که کودک در مشکل شب ادراری خود مقصر نیست و اعضای خانواده نباید او را به خاطر مشکلی که دارد تنبیه و یا سرزنش کنند.

تشخیص شب ادراری کودک

پزشک برای تشخیص شب ادراری کودک، سابقه پزشکی او را بررسی می کند و سوالاتی در مورد الگوی خواب کودک، این که کودک چقدر در طول روز به دستشویی می رود و احساس سوزش دارد یا خیر را از خانواده او می پرسد و آزمایش ادرار کامل و یا سونو گرافی از کلیه ها و مثانه برای تشخیص نشانه های بیماری و یا عفونت از کودک گرفته می شود.

البته در بسیاری از کودکانی که مشکل شب ادراری دارند، هیچ نشانه ای در آزمایش ادرار دیده نمی شود.

درمان شب ادراری در کودکان

با تشخیص علت شب ادراری در کودکان، می توان درمان را آغاز کرد، زیرا درمان تا حد زیادی به دلیلی که شب ادراری را به وجود آورده بستگی دارد. پیگیری درمان در سن 5 تا 7 سالگی زمان مناسبی است.

به عنوان مثال اگر علت شب ادراری، استرس تشخیص داده شد، باید استرس کودک را کنترل و مدیریت کرد و او را تا حد امکان در شرایطی که  استرس زا است، قرار نداد.

با انجام درست مراحل درمان احتمال این که شب ادراری متوقف شود، بالاتر می رود.

بهتر است کودک یک بار در نیمه های شب، با استفاده از زنگ هشدار و یا توسط یکی از والدین از خواب بیدار شود و به دستشویی برود. تحقیقات نشان می دهد که با این روش، بعد از چند هفته علائم شب ادراری از بین می رود و کودک دیگر رختخواب خود را خیس نمی کند.

درمان دارویی شب ادراری

دو نوع دارو برای درمان شب ادراری کودکان وجود دارد و معمولا بعد از قطع مصرف دارو، شب ادراری دوباره بر می گردد. توجه داشته باشید که داروها به دلیل داشتن عوارض گوناگون نباید خود سرانه مصرف شوند و کودک هنگام مصرف دارو باید حتما تحت نظر پزشک باشد.

ایمی پرامین، یکی از داروهایی است که برای درمان و کاهش شب ادراری کودک، تجویز می شود. میزان و زمان مصرف این دارو باید به دقت توسط والدین کنترل شود، زیرا خطر اوردوز در مصرف آن وجود دارد.

بهتر است کودکانی که مشکل قلبی دارند از مصرف ایمی پرامین خودداری کنند و قبل از مصرف آن از کودک نوار قلب گرفته شود.

دسمو پرسین، دارویی است که ادرار تولید شده در بدن کودک را کاهش می دهد و در 40 تا 60 درصد موارد، شب ادراری را کنترل می کند. مصرف این دارو به صورت خوراکی و یا با اسپری بینی می باشد. بعد از مصرف دسمو پرسین، نباید از مایعات استفاده شود زیرا ممکن است تعادل الکترولیت ها را به هم بزند.

اگر مصرف دسمو پرسین به تنهایی موثر نبود، آن را به صورت ترکیبی با دارویی به نام اکسی بوتینین تجویز می کنند.

در درمان های دارویی احتمال موفقیت 10 تا 60 درصد گزارش شده است که با بیدار کردن کودک برای دستشویی رفتن، این درصد افزایش می یابد.

توصیه هایی به والدین

دقت کنید که کودک هنگام غروب و یا چند ساعت قبل از خواب نوشیدنی های کافئین دار مانند چای، نوشیدنی های شیرین و پر قند و میان وعده های پر نمک مصرف نکند تا کمتر به دستشویی رفتن نیاز پیدا کند.

در طول روز و هر دو، سه ساعت به کودک یاد آوری کنید که به دستشویی برود.

در طول شب، یک بار کودک را برای رفتن به دستشویی بیدار کنید. کودک را بیش از یک بار بیدار نکنید تا الگوی خواب او مختل نشود و صبح روز بعد به سختی و با کسالت از خواب بیدار نشود.

در بسیاری از مواقع، شب ادراری با ورود کودک به سال های نوجوانی و حتی زودتر، خود به خود برطرف می شود ولی اگر مشکل برطرف نشد حتما باید با پزشک مشورت شود.

والدین، باید کودک را در حل مشکل شب ادراری حمایت کنند و به او اطمینان دهند که می تواند بر این مشکل غلبه کند.

منبع: گل افشان آرایش